Nachtelijke verkenningen

Nu, en nog niet zo lang geleden,
Liepen twee jonge vrouwtjes, op oranje paden,
Ze hoorden de ritmes die vertellen,
Ze luisterenden, lieten zich leiden door het tromgeroffel, genoten en probeerden te onthouden, om later
Zo veel mogelijk voort te vertellen.


Vrijdagavond, reeds 5 volle dagen in Ghana waarvan de meeste in Kpandu, de ‘provinciehoofdstad’ en haar omliggende dorpjes. Het is 23u. Mensen die met ons in het huis wonen gaan stilletjes slapen maar wij blijven wakker. We zijn bezig onze mails uit te typen in een word document, alvorens ze te posten op het internet. We doen het zo, omdat je nooit weet of je internetverbinding zal blijven gaan. Perioden van ‘lights off’, wat betekent dat al de electriciteit wegvalt, zijn hier niet vreemd. Het wordt 24 uur, en overal in de omgeving klinken de ritmes van de drums, keelzangen en neuriënde mensen. We wanen ons een beetje op een groot festival. Verleid door de muziek sluiten we de computer en laten we ons meevoeren, we konden niet meer aan het het geluid weerstaan...we laten de mails voor wat ze zijn...geluid dat ons uitnodigt, dat ons nieuwsgierig maakt, dat vraagt om kleur en geur.

Zonet sloten we dag vijf af, het is donker, iedereen slaapt en wij op verkenning, zoals GHOOKJA bedoeld is. Verkennen, observeren en leren. Wanneer we de luidruchtige poort passeren, sluipen we op onze tenen de nacht in. We worden geroepen door meerdere geluiden tegelijk. We weten dat er een begrafenis bezig is vanavond in Kpandu, maar horen van de andere kant van het dorp (dat is dus een kilometer verder) andere prachtige klanken. Toen onze oren ons naar buiten lonkten kozen we voor die andere klanken, niet deze van de begrafenis, maar de andere.

We kennen onze weg hier al een beetje. We herkennen de omgeving en kunnen ons goed oriënteren. Onze oren doen de rest. En al snel leiden zij ons tot bij een grote poort. Door een kier gluren we naar binnen en zien we een priester, stoelen, dansende, klappende en zingende mensen.

We besluiten een voorbijganger aan te speken, omdat we niet geneigd zijn als opvallende blanke gewoon ergens binnen te stappen. Ten eerste is het moeilijk niet op te vallen als blanke, omdat je echt wel afsteekt tegenover al de Ghanezen. Je bent altijd zichtbaar en soms is dat heel jammer. Je wordt bekeken, kinderen roepen je na met een Ewe woord ‘jovo’ wat blanke betekent. Charmant in het begin, zelfs ontroerend. Maar na een tijd loop je op die manier een hele dag te wuiven naar kinderen, en loop je rond met een bende kinderen aan elke hand. Als anoniem individu rondwandelen is ondenkbaar en soms wordt de aandacht te overweldigend (zeker wanneer je net een begrafenis van 8u ’s morgens tot het wegbrengen van de kist hebt meebeleefd). Je moet hier een middenmoot zoeken in alles. Je grenzen stellen. Zo stonden we de derde dag voor een eerste moeilijk moment, balanceren tussen respect voor lokale gebruiken en onze eigen gezondheid. We verkozen het laatste als ondergeschikt te beschouwen en dronken van de palmwijn waarin we zowel verschillende soorten vliegjes als wormpjes met rode kopjes rondzwommen, met als gevolg reizigersdiarree voor Liz.

Ten tweede weten we dat we welkom zijn, en dat mensen je meestal met open armen ontvangen, maar het blijft vreemd om zomaar ergens binnen te stappen. Er werd ons al 100den maal gezegd dat we van harte welkom zijn “Wezo, Wezo, wezo, wezo” zeggen ze dan. En dat dien je dan heel vriendelijk te beantwoorden met een vriendelijke Joooooooooooooooooo . Uiteindelijk neemt de man ons mee naar binnen, waarop de priester ons enorm hartelijk begroet en ons stoelen aanbiedt om te gaan zitten.

Stoelen, op de school waar we een groot deel van ons project uitvoeren kan je nergens gaan of staan zonder dat er een leerling jou een stoel komt aanbieden. Je eigen stoel wel te verstaan. De stoel waar je de dag mee begint, is de stoel die je de hele dag zal volgen. Maar de leerlingen van de school doen dit graag. Ze zijn blij als ze je tas mogen dragen, je stoel mogen brengen, je bord mogen schoonvegen. De school en de leerlingen waarover we spreken zijn deze van Fesi L.A. junior high school. We staan in het eerste middelbaar en onze leerlingen zijn tussen de 14 en de 16 jaar oud. Maar ze zijn geweldig, met zingen, dansen, tekenen en onnozel doen krijg je een lach op hun gezicht. We hebben voor deze leerlingen gekozen omdat hun Engels heel goed is en dat wel noodzakelijk is voor ons project. Daarbovenop worden de leerlingen helemaal niet gestimuleerd in fantasie. Leerlingen van de lagere scholen hebben zelf geen fantasie. Ze kunnen enkel nadoen. Niet zelf vertellen of uitbeelden. Het zijn kleine aapjes (grapje). Werken met hen zou niet goed zijn voor ons project. We zagen er eerst tegenop een oudere klas te nemen, maar algauw waren we overtuigd. Liz hield een overtuigende speech voor hen en we werden ontvangen met een warm applaus en toen de 120 kinderen van de junior high school Nina’s verjaardag inzongen met een ‘ewese’ Happy birthday waren we al lang verkocht . We hebben er nu drie dagen in deze school opzitten, en er kan niets dan positiefs gezegd worden over deze grote kinderen!

Maar daarnet zaten we dus op een stoel, in een openlucht kerk, ergens in een dorp aan de andere kant van de wereld. We werden net voorgesteld aan de priester en de man die we aanspraken op de straat nam afscheid. Wij zitten neer, luisteren naar muziek en dans, kijken naar de overlevering van mensen aan hun god. Wanneer plots de gekte losbreekt, iedereen in het dolle heen begint te dansen, en de priester ons persoonlijk komt uitnodigen op de dansvloer. Mensen kijken naar ons, maar staren niet...voor we het weten dansen we mee op de heerlijke muziek (het geluid dat ons lonkte) en laten we ons onderdompelen in de riten van deze kerk. Muziek wordt gemaakt door een drumstel, een elektrische piano...de mooie stemmen van zowel de kerkgangers als de priesters en tolk.

Een vrouw geraakt in trance...valt op de grond en beweegt voort als een slang die messteken probeert te ontwijken. Mensen rondom proberen haar veiligheid te garanderen en dat lukt zeker en vast maar we zijn ontdaan door dit gebeuren, onze dans wordt houterig en uiteindelijk zijn we doorgegaan.

We zijn moe, en beide zouden we wel een Afrikaans kind willen zijn in eenieders rug. Ongelooflijk hoe de vrouwen omgaan met hun kinderen. Iedereen kent wel de African Lady that carries her child on her back. Open, vriendelijk, spontaan... De kinderen hangen wat achter moeders rug aan, en op doe manier oefenen ze hun nek, sterke spieren die ze later goed kunnen gebruiken om de zware waterkommen, boodschappen of marktwaren op hun hoofd te verslepen. We proberen het even uit, en voor ze het weet doet ze het: Liz, zonder handen (en wel voor 1 seconde), bijna tien kilo water op het hoofd. Mensen lachen, komen helpen, hebben respect, en lopen je mee naar huis.













Naar huis, dat wilde wij ook. Maar de muziek van de begrafenis klonk als de combinatie van een reggea feest en een balkanoptreden. We konden niet weerstaan. Al de muziek die je hier dag en nacht op de straat hoort klinkt trouwens zalig. Het ritme ligt ons wel. Hier is zo een mix van geluiden aanwezig. In de morgen worden we ermee wakker (we slapen op tweehonderd meter van een moskee) en in de avond gaan we er mee slapen. Er zal in Afrika altijd wel een reden zijn om te dansen en muziek te maken. En als het stil is buiten, dan nog vallen we met muziek in slaap, want onze dromen over de voorbije dagen klinken als muziek in de oren…

En hier maken we dan even een aantekening. Want niet alles klink hier als muziek in de oren. Er bestaat een overweldigende armoede. Een verschrikkelijk ecologisch probleem (bewoners branden stukken van het Volta gebied af op zoeken naar ratten en konijnen om op te eten, daarbij vergeten ze dat branden hier niet te blussen vallen vanwege een gebrek aan middelen en dat een onschuldig vuurtje vaak het leven van mensen kan verwoesten. Onderweg van Accra (luchthaven) naar Kpandu zagen we een heel dorp afbranden. Verschrikkelijk, en niets dat men eraan kon doen…machteloosheid weegt zwaarder dan gebrek aan luxe. Dit ecologische probleem kan duidelijk geassocieerd worden aan de armoede. Maar wat kunnen wij daaraan veranderen. Alles volgens sommige bewoners. Ze ontvangen je met open armen, maar verwachten dat je verandering brengt (lees: financiële steun tot hun dorp brengt). Als we aan alle verwachtingen kunnen voldoen, zouden we van benefiets organiseren een full time job kunnen maken.

Het is nu zondag, en onze mails zijn nog steeds de deur niet uit. Je valt hier van de ene verrassing in de andere, je moet op bezoek bij de koning, wordt verwacht op een nieuwe begrafenis of kan gewoon niet op de computer omdat er geen elektriciteit is.

Het is ondertussen zondag geworden! We hebben onze eerste filmavond in het weeshuis erop zitten, er waren super veel kinderen, van overal! Ze hebben gelachen, bang gehad, gegild… maar voornamelijk genoten!!!!

Wij gaan ‘back to basics’, baren dit hoog technologisch goedje terug even op
En vertellen jullie meer…
Maar wanneer???
We can’t tell!!
African Time

Liz en Nina